Tự mình đánh mất mình – Bi kịch âm thầm nhất của một kiếp người

Trong cuộc sống đầy mưu toan và những vòng xoáy quan hệ chằng chịt, có một kiểu người không làm tổn thương ai, không tranh giành quyền lợi, không gây xung đột với người khác… nhưng lại đang tổn thương chính mình một cách lặng lẽ. Đó là người sống để vừa lòng người khác, nhưng lại không trung thực với chính nội tâm mình.

Họ mỉm cười khi lòng đang giằng xé. Họ cúi đầu trước điều vô lý để giữ “hòa khí”. Họ khen ngợi những việc trái tai gai mắt, chỉ để được người khác nhìn nhận là “biết điều, ngoan ngoãn”. Trông bên ngoài, họ có vẻ hiền lành, thấu hiểu, sống yên ổn. Nhưng sâu bên trong, chính họ biết rõ mình đang rơi vào một dạng tha hóa âm thầm: tự hạ thấp chính mình để được người khác chấp nhận.

Một người, một khi vì sợ bị ghét bỏ mà chối bỏ lẽ phải, vì ham mối quan hệ mà không dám giữ chính khí, thì dù có sống giữa bao nhiêu người, lòng vẫn cô đơn. Và nỗi cô đơn ấy đau đớn hơn bất cứ sự xa lánh nào từ bên ngoài, vì đó là sự xa lìa chính mình.

Xu nịnh, thứ rượu ngọt khiến tâm hồn say ngủ

Người ta thường nghĩ xu nịnh chỉ là một thủ đoạn để lấy lòng kẻ khác. Nhưng thực chất, đó là một cái bẫy ngọt ngào. Khi kẻ nịnh nọt nhận được lời khen, sự dễ dãi hay những ưu đãi bề ngoài, họ tưởng mình đang khéo léo, được yêu mến. 

Nhưng cái giá họ phải trả là sự méo mó trong nhân cách, là thói quen làm ngơ trước điều sai, và lâu ngày là sự mù lòa trong tâm tính.

Làm sao một người có thể giữ được nhân cách trọn vẹn khi mỗi ngày họ phải đóng vai? Làm sao họ còn có thể nói thật, sống thật, khi lòng họ bị ràng buộc bởi nỗi sợ mất đi sự đồng thuận giả tạo?

“Thà mất lòng tiểu nhân, còn hơn phụ lòng quân tử.”

Nịnh người ác, là phản bội người ngay. Nịnh kẻ có quyền, là làm tổn thương lẽ phải. Và đáng sợ hơn cả, là sau một thời gian dài sống giả tạo, con người sẽ không còn nhận ra đâu là bản tâm ban đầu của mình nữa.

Tự đạp đổ nhân cách, là bi thương tận cùng

Người sống bằng sự khéo léo bề mặt, mà không giữ được sự ngay thẳng bên trong, sớm muộn gì cũng sẽ đối diện với sự trống rỗng. Khi những người từng được họ làm vừa lòng rời đi, hay chẳng còn quan tâm nữa, thì họ sẽ phải ngồi lại với chính mình, với một nhân cách đã rạn nứt và trần trụi một cách hổ thẹn.

Cái đau ở đây không đến từ ánh nhìn của thiên hạ, mà đến từ tiếng lặng trong lương tâm. Làm sao người ấy còn có thể nhìn vào mắt mình và dạy về trung thực? Làm sao họ còn đủ dũng khí để nói về “giá trị sống” khi bản thân đã đánh mất chính mình vì một nụ cười người khác?

Lòng can đảm thầm lặng, sống đúng với bản tâm

Không ai nói rằng sống thật là dễ. Nhất là trong môi trường mà những kẻ giảo hoạt, dối trá lại được ưu ái, được tung hô. Nhưng điều quý nhất của một con người không nằm ở sự khéo ăn nói, cũng không nằm ở chỗ làm hài lòng tất cả, mà nằm ở chỗ: họ không vì bất kỳ ai, mà phản bội lẽ phải trong tâm mình. Thà bị hiểu lầm, thà bị xa lánh, cũng không vì lấy lòng ai mà nói sai điều đúng, làm sai điều thiện.

Đó mới là người có nội lực. Và người như thế, mới khiến người khác kính trọng lâu dài, dù lúc đầu có thể không vừa lòng ai cả.

Có câu:

“Thị phi nhân luận, tâm chính tự an.”
(Đúng sai để người đời bàn, còn tâm ta ngay thẳng thì tự nhiên an định.)

Một ngày kia, tất cả mối quan hệ phù phiếm đều sẽ nhạt nhòa. Chức vị, danh tiếng, những nụ cười giả tạo cũng sẽ tan biến. Điều còn lại chỉ là tấm gương của lương tri: ta đã sống ra sao? Ta có còn xứng đáng tôn trọng chính mình?

Lấy lòng người thì được một bữa cơm. Giữ lòng mình thì được một đời yên ổn.

Xu nịnh có thể đem lại đôi lời khen, nhưng khiêm nhường và chính trực sẽ đem lại sự cao quý cho người thật sự xứng đáng.

Nguyên Tác An Hậu 

• Khúc đàn nhân sinh: Thuận nghịch do Tâm, chẳng do Mệnh
• Giữ tâm như nước, ấy là lẽ dưỡng mệnh lâu dài