Đường không vắng không phải đường đêm – Đời không bạt không phải cuộc đời

Nghe qua tựa đề như một lối chơi chữ, lại có vẻ hơi bi quan. Nhưng sự thật, cuộc sống vốn dĩ không nuông chiều ai. Con đường của một người từ khi sinh ra cho đến lúc lìa xa cõi thế, chưa bao giờ là một con đường bằng phẳng. Và chính trong cái không bằng phẳng ấy, một người mới có cơ hội được vấp ngã, được rèn luyện, và được trưởng thành.  

I. Đường vắng thì đêm mới tĩnh

Con đường ban ngày có người qua lại, có tiếng cười nói, có sự náo nhiệt. Nhưng ban đêm thì lại thưa thớt người, vắng vẻ, của bóng tối, của thinh không. 

Chính trong sự vắng vẻ ấy, con người mới nghe được lòng mình. Không còn bị át đi bởi tiếng ồn bên ngoài, không còn bị kéo đi bởi dòng người hối hả, tự dưng lúc đó, ta thấy trống trải. 

Mà cũng chính từ sự trống trải đó, những câu hỏi tồn sinh bắt đầu cựa mình: Ta đang sống để làm gì? Đã sống đúng chưa? Có điều gì đang bị đánh mất nơi chính mình không?

Người chưa từng đi một mình giữa đêm vắng, chưa một mình đương đầu với sóng gió, chưa hứng chịu cơn gió lạnh buốt nơi tâm can, thì khó có thể trưởng thành được. 

Một con đường đông người tuy ấm áp, nhưng đôi khi lại làm con người quên mất mình là ai. Ta sống theo đám đông, nghĩ theo số đông, hành xử như số đông. Còn giữa đêm, trong tịch mịch, không còn ai nữa, ta mới thấy mình nhỏ bé và chân thật đến nhường nào.

Có lẽ vì vậy mà trong thiền định, các bậc tu hành luôn tìm về sự tĩnh lặng tuyệt đối, đó là con đường đêm trong tâm hồn. Tĩnh mới thấy. Lặng mới hiểu. Vắng mới sâu.

II. Đời bạt – Gió giông mới biết rễ sâu cỡ nào

Ai cũng mong đời mình yên ấm. Nhưng cuộc đời không phải là dòng sông chảy mãi một chiều. Có lúc phải đi qua ghềnh thác, có lúc bị bạt vào bờ đá. Những cú “bạt”, của thất bại, mất mát, phản bội, hiểu lầm, nghèo khó, chính là bài kiểm tra xem cốt cách ta có bền chặt hay không.

Cây chưa từng gặp gió lớn, dễ bật gốc. Người chưa từng gặp tai ương, tâm thường yếu mềm. Đời càng bạt, người càng lộ. Ai giữ được lòng bình thản giữa sóng gió, kẻ ấy mới có thể bước đi vững vàng sau cơn giông.

Không ai trưởng thành trong an toàn tuyệt đối. Cũng không ai thật sự mạnh mẽ chỉ nhờ đọc sách hay nghe lý thuyết. Chính những va vấp, những khốn khó không ai thấy, những giọt nước mắt âm thầm rơi xuống rồi tự mình lau đi, mới là nền móng của bản lĩnh thật sự.

Mà có được bản lĩnh cũng chẳng phải dùng nó để làm gì, chỉ bất quá, khi tâm một người đủ vững hơn, họ sẽ sống một cách chân thật và bình thản hơn. 

Một người từng bị đời bạt, nếu không oán thán, không đánh mất nhân tâm, mà lại ngày càng điềm đạm hơn, lặng lẽ hơn. Thì họ sẽ có được sự trầm mặc hiếm thấy, như nước sâu không gợn, như đá núi không lời.

III. Không vắng, không bạt, chưa phải là thật sự sống

Một đời sống không gặp vắng vẻ, không chịu bạt đãi, có lẽ cũng giống như một giấc mơ đẹp nhưng không thật. Vì thiếu đi sự tôi luyện, con người ấy sẽ sống ở bề mặt. Họ biết nếm ngọt nhưng chưa rõ vị đắng, biết cười nhưng chưa từng khóc cạn, biết hưởng thụ nhưng hiểu buông bỏ.

Chính sự thiếu hụt những trải nghiệm âm trầm khiến con người sống nông, nghĩ cạn và nhìn đời bằng đôi mắt giản đơn. Không phải họ xấu, nhưng họ ít được tôi rèn.

Ngược lại, ai từng trải qua đêm dài vắng lạnh, sẽ biết quý ánh sáng ban mai. Ai từng bị gió bạt vào tận cùng khốn khổ, sẽ biết quý trọng từng ngày an lành.

Suy cho cùng, nhàn nhã hay chật vật, đều là lựa chọn của mỗi người. Nói vậy không phải là ta cứ lao đầu tìm khổ mà chịu. Tác giả chỉ đề cập đến, nếu ta thật sự rơi vào hoàn cảnh như vậy, thì hãy xem nó như bài học, còn học thế nào, đi đến đâu, lại phụ thuộc vào mỗi người. 

Chợt hiểu rằng, cuộc sống không phải để tận hưởng mãi mãi, mà là để hiểu. Hiểu cái khổ, cái đẹp, cái mất mát, cái lặng thầm. Khi hiểu được, lòng tự nhiên buông. Khi buông được, lòng tự nhiên nhẹ. Khi nhẹ được, lòng tự khắc bình an.

IV. Lặng mà không lùi, bạt mà không đổ

Thế nên, đi trong đêm nhưng không hoảng, bị đời bạt nhưng không mất hướng, đó mới là bản lĩnh thật sự của người trưởng thành. 

Người như thế, bước đi lặng lẽ mà nội tâm vững vàng. Nói thật thì không phải ai cũng thích đêm. Không phải ai cũng chịu được bạt, mỗi người đều có mức chịu đựng khác nhau. Nhưng nếu có thể đi qua, nếm trải nó, ta sẽ thấy: đêm không hề đáng sợ, gió không hề vô tình. Chúng là phần tất yếu của một đời sống thật sự, sâu, rộng và giàu nội lực.

“Đường không vắng không phải là đường đêm, đời không bạt không phải là đời.”

Câu nói ấy không phải để gieo rắc bi quan, mà để trao cho ta một đôi mắt nhìn đời đúng đắn hơn trước khổ nạn, sóng gió, mà khi ta vượt ranh giới đó, ta sẽ thốt lên: “À, thì ra nó là như vậy”. 

Đừng sợ vắng, đừng sợ bạt. Chính trong những khi không còn gì bên ngoài, ta mới tìm lại được chính mình bên trong.

Và khi đã tìm được, thì dù giữa đêm vắng  hay giữa bão giông, ta vẫn cứ an nhiên mà bước tiếp. 

Nguyên Tác An Hậu 

• Đời không nợ ai thứ gì, chỉ trả đúng cái mà họ đã từng trao đi
• Ăn vận là một hình thái của Lễ: Cái đẹp của y phục, quý ở sự đúng mực
• Không sóng to, không gió lớn, thì chẳng còn là biển. Không khổ đau, không vất vả, thì sẽ chẳng là người