Làm người lấy sự chân thành làm gốc

Có một câu cổ ngữ: “Tâm thành tắc linh” – lòng có thành, ắt cảm ứng được. Trong mối quan hệ giữa người với người, giữa người với đất trời, chữ “chân thành” luôn là cội gốc. Đó là sự ngay thật không khoe khoang, là tấm lòng không vụ lợi, là cái gốc để một con người sống mà không hổ với lương tâm, đứng giữa đời mà không chao đảo theo sóng gió.

• Khiêm nhường – phẩm hạnh không bao giờ lỗi thời

• Tứ Hợp Viện – Bi kịch của một tuyệt tác giữa lòng Bắc Kinh

Người xưa có một điển tích cảm động, ghi lại trong sử sách đời Đông Hán. Đó là chuyện Thái sử công Trình Hoài Ngọc, vốn là một người liêm chính, chất phác, suốt đời giữ vững bổn phận ghi chép sử sách. Một lần, khi dâng bản thảo lịch sử về triều đình, ông bị vu oan rằng lời chép không hợp lòng vua. Bao người khuyên ông sửa lại đôi chỗ cho thuận tai bậc đế vương, tránh họa sát thân. Nhưng Trình Hoài Ngọc chỉ mỉm cười:

“Sử thần lấy chân thực làm đạo, nếu ta vì cầu sống mà bẻ cong sự thật, vậy hậu nhân còn đọc sử để làm gì?”

Cuối cùng, ông bị giáng chức và đày đi xa. Nhưng chính sự chân thành với sự thật, lòng ngay thẳng không sợ quyền uy ấy lại khiến hậu thế đời đời kính trọng, sử sách đời sau vẫn ghi danh ông là một trong những sử quan thanh liêm nhất lịch sử Trung Hoa.

Chân thành trong văn hóa truyền thống không phải là sự ngây thơ mù quáng, mà là một loại phẩm cách can trường, dám giữ lấy đạo nghĩa, dám sống thật giữa những cám dỗ quyền lực và danh lợi.

Trong dân gian cũng truyền lại câu chuyện cảm động về một người học trò nghèo và ông thầy đồ già. Học trò kia mỗi ngày đều đến học chữ, dù trời mưa gió cũng không nghỉ. Một hôm, trời mưa tầm tã, cậu bé đến lớp với tấm áo rách tả tơi.

Người thầy nhìn thấy, chỉ khẽ gật đầu, không hỏi han gì. Nhưng hôm sau, ông tự tay may cho cậu một chiếc áo cũ của mình được sửa lại, lặng lẽ đặt ở chỗ ngồi. Cậu bé ôm áo, nước mắt rơi, rồi khẽ nói: “Thầy không hỏi gì, cũng không trách con nghèo… chỉ lặng lẽ giúp con. Cái ơn này, con mang theo cả đời.”

Đó là sự chân thành lặng lẽ, không phô trương, không cầu đáp trả – nhưng lại có sức cảm hóa người khác bền lâu hơn mọi lời giáo huấn.

Trong đời sống hôm nay, giữa bao hối hả và tính toán, nhiều người dần xem nhẹ chữ “chân thành”. Họ tin rằng lời ngon ngọt dễ dẫn đến thành công hơn là sự thẳng thắn. Họ chọn cách sống theo bề mặt, dùng lời có cánh để lấy lòng người, mà quên rằng gốc rễ của mọi mối quan hệ bền vững chính là sự thật tâm.

Chân thành không cần phải nói quá nhiều. Nó hiện ra trong ánh mắt biết lắng nghe, trong sự giữ lời hứa dù là việc nhỏ, trong cách sống không làm tổn hại người khác để mưu lợi riêng mình. Một người sống chân thành, tự khắc tạo nên sự tín nhiệm; một đời sống chân thành, tự khắc thu phục lòng người.

Người xưa có câu: “Thành giả, thiên chi đạo dã” – nghĩa là “thành thật là đạo của Trời”. Làm người, nếu giữ được cái gốc chân thành, thì dẫu cuộc đời đổi thay, dẫu hoàn cảnh có đẩy ta vào chỗ khó khăn, cũng vẫn có thể ung dung mà sống, đường đường mà đi.

Chân thành không phải là thiệt thòi, mà chính là phúc dày nhất của đời người. Khi sống thật với người, cũng là lúc ta sống thật với chính mình. Mà một người không lừa dối chính mình, mới có thể vững vàng giữa bao ngã rẽ, mới có thể sống trọn một đời không hối tiếc.

Khai Tâm biên tập