Đạo làm người: Lấy lòng nhân để yêu người, lấy đạo nghĩa để sửa mình

Giữa thế gian đầy biến động, người quân tử xưa không lấy mưu kế để đối nhân, không lấy thủ đoạn để xử thế. Họ lấy lòng nhân để yêu người, và lấy đạo nghĩa để sửa mình. Đây không phải là lời nói hoa mỹ, mà là nguyên tắc sống được đúc kết từ hàng nghìn năm đạo lý phương Đông – nơi mà chữ “nhân” và chữ “nghĩa” luôn là gốc rễ của đạo làm người.

• Tấm gương Nhạc Phi: Suốt đời tự thắng mình mà giữ trọn khí tiết

• Chữa được bệnh… tôi chữa được cả tính khí của mình

Lấy lòng nhân để yêu người

“Nhân giả ái nhân” – Người có đức nhân là người biết thương người. Đó không chỉ là lòng thương xót khi thấy người khác khổ đau, mà còn là sự bao dung khi người khác lầm lỡ, sự khiêm nhường khi bản thân có ưu thế, và sự nhẫn nại khi bị hiểu lầm. Người có lòng nhân, trong ánh mắt họ luôn có chỗ cho người khác tồn tại.

Khổng Tử dạy:

“Kỷ sở bất dục, vật thi ư nhân” – Điều gì mình không muốn, thì đừng làm cho người khác.

Đây là thước đo cho lòng nhân: biết đứng ở vị trí của người khác mà hành xử. Lòng nhân không ồn ào nhưng âm thầm cảm hóa. Một lời tử tế, một hành động nhẹ nhàng đúng lúc, có khi lay động lòng người còn sâu hơn cả những bài học lớn.

Lấy đạo nghĩa để sửa mình

Nếu lòng nhân hướng ra ngoài để yêu thương người, thì đạo nghĩa là tấm gương soi vào trong để sửa mình. Người có nghĩa là người biết phân biệt phải – trái, đúng – sai, không lấy lý do hoàn cảnh hay cảm xúc để bao biện cho hành vi của bản thân.

Cổ nhân nói: “Thấy điều thiện thì làm theo, thấy điều ác thì răn mình.”

Không phải để chê trách người khác, mà để trở thành một phiên bản tốt hơn của chính mình.

Người nghĩa không trốn tránh khuyết điểm, càng không tự mãn khi làm được chút điều hay. Họ tự sửa tâm, sửa lời, sửa hành vi. Không phải để được khen ngợi, mà vì trọng đạo lý, quý nhân cách.

Người nhân bao dung người, người nghĩa không buông thả mình

Chỉ biết yêu người mà không biết sửa mình, thì dễ thành nhu nhược.

Chỉ biết nghiêm với bản thân mà thiếu cảm thông, thì dễ thành khắc nghiệt.

Bởi vậy, sống giữa đời, cần có lòng nhân để thương người, và đạo nghĩa để giữ mình. Gặp người sai không vội kết tội, mà dùng từ tâm mà cảm hóa. Gặp điều bất chính không quay đầu lánh mặt, mà soi lại lương tri để sửa mình trước.

Lòng nhân khiến con người gần nhau hơn. Đạo nghĩa khiến con người cao hơn.

Người quân tử không phải là người chưa từng sai, mà là người biết sửa mình trong đạo nghĩa, và yêu người bằng lòng nhân.

Sống một đời như thế dù không vang danh thiên hạ, nhưng sẽ để lại ánh sáng âm thầm trong lòng người khác.

Khai Tâm biên tập